STUDIO-OPNAME 1958:
LIVE-OPNAME 1959:
HEUT' NACHT HAB' ICH GETRÄUMT ... 1959:
In standaardwerken over het fenomeen 'OPERETTE' wordt Imre Kálmán gehuldigd als één van de belangrijkste componisten van het genre.
Maar zijn 'Viooltje van Montmartre' op teksten van Julius Brammer & Alfred Grünwald krijgt de handen niet op elkaar: Operettedeskundigen zien het 'Viooltje' als een misstap.
Dit blijkt niet uit de opvoeringsgeschiedenis van deze operette:
In 1930 vinden geslaagde premières plaats in Wenen en daarna Berlijn. De Amerikanen haasten zich - nog in 1930 - het werk uit te voeren onder de titel: 'Paris in Spring' en in 1932 maken Parijs en Londen kennis met de operette.
Tot op de dag van vandaag signaleer ik voorstellingen in de VS (Ohio 2004), België (Kortrijk 2017) Oekraïne (Kiev 2016 én 2018), Rusland (Moskou en St. Petersburg 2012), Estland, Letland en in 2018 ook in Donetsk.
Hierbij valt op de populariteit van 'Das Veilchen vom Montmartre' in Oost-Europa, waar zij in verschillende Slavische moedertalen wordt gezongen (kijk/luister op YouTube).
In Duitsland, Oostenrijk en Hongarije (Kálmán is van oorsprong Hongaar) lijkt het werk vergeten behalve één tango, die in de allereerste première in Wenen niet, maar in de eerste voorstelling van de operette in Berlijn wél te horen was: 'Heut' Nacht hab ich geträumt von dir' (tekst: Alfred Grünwald)!
Werner Schmidt-Boelcke dirigeert in 1952 voor de radio de vrijwel complete Weense oerversie van 'Das Veilchen...'. Zonder het lied 'Heut' Nacht...' dus! Een CD van de opname is overigens nog altijd verkrijgbaar. De belangrijkste rollen worden gezongen door Erika Köth (toen 27 jaar oud) en de tenor Richard Holm (1912-1988).
'Heut' Nacht hab ich geträumt von dir' drong door tot het repertoire van beroemde tenoren. Op YouTube horen we van de operette losgezongen uitvoeringen van o.a. Helge Roswaenge, Jussi Björling (in het Zweeds), Rudolf Schock (in de film 'Der Czárdáskönig' ), Nicolai Gedda, Piotr Beczala en Juan Diego Florez (die zichzelf op de gitaar begeleidt).
Volgens Vera Kálmán heeft haar man, Imre, het lied voor haar gecomponeerd. Dit kan zeker kloppen, want in 1929 trouwt de dan 47-jarige, smoorverliefde Imre Kálmán met de 22-jarige - mogelijk 19-jarige - Russische migrante Vera Mendelsohn.
Waarover gaat 'Das Veilchen vom Montmartre'?
Kunstschilder Raoul (is Eugène) Delacroix, componist Florimond Hervé en schrijver Henri Murger leven zonder werk en geld op een zolderkamertje in Montmartre.
De inkomsten van Ninon, Raouls vriendin, die voor hem poseert en ook elders in Parijs als model actief is, zorgen ervoor, dat het drietal niet van de hongerdood omkomt.
Violetta, een lief en goudeerlijk straatzangeresje, dat viooltjes verkoopt, sluit zich aan bij het viertal. Raoul's liefde voor Ninon begint te wankelen.
Florimond en Henri schrijven een operette. Ninon zal daarin de hoofdrol spelen. Het wordt haar echter duidelijk, dat Raoul voor Violetta valt.
Midden in de première vlucht Ninon in het gezelschap van een schatrijke bewonderaar. Violetta springt met groot succes voor haar in en redt de voorstelling.
Deze operette is geen misstap!
In 2005 verdiept de Amerikaanse mezzo-sopraan Dr. Jessie Wright Martin zich in de operettes van Imre Kálmán.
Met haar proefschift "A survey of the operettas of Emmerich Kálmán" behaalt zij haar doctorsgraad in de muzikale kunsten aan de universiteit van Louisiana.
Dr. Martin roemt de originaliteit van 'The Violet of Montmartre': "... een fascinerende mix van 'French music hall' en hemels melodieuze muziek à la Puccini...met harmonieën, die veel meer associëren met de muzikale wereld van Erich Wolfgang von Korngold en Richard Strauss dan met die van de operette...".
Ik merk op, dat voor de vereerde componist Kálmán de sprong in het liefdesavontuur met de onbekende gelukzoekster Vera een enorme inspiratiebron moet zijn geweest. Het decor van 'Das Veilchen vom Montmartre' is dat van Puccini's realistische opera 'La Bohème'. Het 'vie de bohème', dat zijn vijf hoofdrolspelers leiden, is metterdaad 'het dagelijkse, gewone leven', waar Kálmán altijd weer naar verwijst. Daar ligt zijn sympathie, het wezen van zijn karakter, dat verlangt naar gewone mensen, die de kunst in zich meedragen. Zoals rondtrekkende zigeuners en kermisartiesten. Zoals de echte, romantische schilder Eugène Delacroix (1778-1863), de echte collega-componist Florimond Hervé (1825-1892) en de echte Henri Murger (1822-1861), schrijver van 'Scènes de la Vie de Bohème'. En zoals de echte Emmerich Kálmán, de beroemde, maar gewone componist, die zich het lot aantrekt van een gewoon meisje en haar deelgenoot zal maken van een meeslepend leven voor de kunsten.
Kálmán was ongetwijfeld bekend met Bernard Shaw's toneelstuk 'Pygmalion' uit 1913. Dan is het denkbaar, dat voor de figuur van zijn viooltjesmeisje Violetta Shaw's bloemenmeisje Eliza Doolittle model heeft gestaan (Vgl. ook de musical 'My fair Lady'!). Maar niet alleen Eliza Doolittle. Ook Vera Mendelsohn!
Rudolf Schock & Erika Köth in 'Das Veilchen vom Montmartre'
Op 19 april 1959 is verrassend genoeg een Weense (dus authentieke!)
melodieënselectie uit de "bijna vergeten" Kálmán-operette 'Das Veilchen vom Montmartre" de grote finale van een "Sonntagskonzert" in München.
Erika Köth zingt Violetta, Rudolf Schock Raoul Delacroix en Kurt Eichhorn leidt het 'Münchner Rundfunkorchester'.
De COMPLETE opname daarvan staat op YouTube en bovenaan dit artikel!
Recente verrassingen komen van de heer Franz Hainzl (Wenen) en daar ben ik hem zeer dankbaar voor!!
De heer Hainzl bood me de kans om TWEE nooit officieel uitgebrachte opnames te presenteren (zie en hoor bovenaan!)
1) een tweede, bijna identieke Weense selectie uit "Veilchen vom Montmartre" uit de radiostudio van München op 18 juni 1958 met Erika Köth, Rudolf Schock, maar met een andere dirigent: Werner Schmidt-Boelcke.
2) een zeer goed klinkende Schock-opname van Raoul's "Heut' Nacht hab' ich geträumt von dir" (19 april 1959), opnieuw gedirigeerd door Schmidt-Boelcke.
Rudolf Schock zingt Raoul's 'Heut' Nacht hab ich...
Schock & orkest dempen de tangomaat, wat een kenmerk is van de mildere 'Argentijnse stijl'. Deze legt het accent juist op de melodie. Melodieusheid en pregnante tekstoverdracht scheppen in Schock's doordachte vertolking een 'chanson', waarin weemoed over wat er gebeurd is, de boventoon voert. Waarschijnlijk zong Raoul het lied in de eerste akte van de Berlijnse première en betrof die weemoed zijn definitieve afscheid van Ninon.
Ik waag het nog enkele opmerkingen te maken over uitvoeringen op YouTube van andere tenoren:
De grote Zweedse tenor Jussi Björling overtuigt volledig. De orkestbegeleiding legt enerzijds een zwaar accent op het tangoritme, maar geeft anderzijds de zanger volledig de ruimte voor oprechte hartstocht.
De al even grote Deense tenor Helge Roswaenge, die schitterde in zowel helden- als lyrische rollen, lijkt zich in zijn 100% lyrische voordracht te spiegelen aan de hartveroverende zangstijl van de Comedian Harmonists, die 'Heut'Nacht...' ook in hun programma opnamen. Roswaenge's orkest kiest voor een straffe tangostijl, waarmee Roswaenge's zang merkwaardig contrasteert.
In 2012 zingt Piotr Beczala live 'Heut Nacht...' qua vocaliteit en dictie op indrukmakende wijze. Maar het lied klinkt eerder onbezorgd, ja, zelfs opgewekt dan weemoedig.
Ook Nicolai Gedda maakt er - voor mij onverwacht - een op uiterlijk vertoon gericht tenorlied van, dat geweldig klinkt, maar de weemoedige droom negeert.
Een speciaal geval is de live-uitvoering van de Peruaanse zanger Juan Diego Florez. Deze verspreidt - met gitaarbegeleiding van hemzelf - een ademloos-gevoelige Latijns-Amerikaanse sfeer, die dromerig én weemoedig stemt. Aan het eind echter gooit hij plotseling met een hoog, schel fortississimo die droom aan diggelen.
1958:
Filmfragment uit 'Der Czárdáskönig/The Emmerich Kálman-Story' (Regie: Harald Philipp) met o.a. Rudolf Schock's verkorte versie van Kálmán/Grünwald's 'Heut' Nacht hab ich geträumt von dir'.
Deze bioscoopfilm sneeuwde wat onder, omdat in 1958 nog twee films met Rudolf Schock meer aandacht trokken: 'Gräfin Mariza' en 'Das Dreimäderlhaus'.
Zoals de Engelse titel aangeeft, gaat de film over Kálmán's leven.
De overgeromantiseerde biografie beperkt zich tot de jaren, waarin de jonge Imre Kálmán probeert bekend te worden als componist van opera en concertmuziek, maar dan een enorme ommezwaai maakt naar de operette.
Hij raakt bevriend met operettetenor Janos Hegedüsh, die in premières van Kálmán's eerste operettes de belangrijkste tenorpartij zingt.
De film eindigt bij het megasucces van 'Die Czárdásfürstin'.
Gerhard Riedmann speelt Kálmán en Rudolf Schock Hegedüsh. Om Kálmán's muziek moderner te laten klinken, worden opmerkelijke anachronismen ingebouwd, waaronder een rock and roll-arrangement à la Bill Haley & his Comets.
Krijn de Lege, 26.6.2023
Zoals de Engelse titel aangeeft, gaat de film over Kálmán's leven.
De overgeromantiseerde biografie beperkt zich tot de jaren, waarin de jonge Imre Kálmán probeert bekend te worden als componist van opera en concertmuziek, maar dan een enorme ommezwaai maakt naar de operette.
Hij raakt bevriend met operettetenor Janos Hegedüsh, die in premières van Kálmán's eerste operettes de belangrijkste tenorpartij zingt.
De film eindigt bij het megasucces van 'Die Czárdásfürstin'.
Gerhard Riedmann speelt Kálmán en Rudolf Schock Hegedüsh. Om Kálmán's muziek moderner te laten klinken, worden opmerkelijke anachronismen ingebouwd, waaronder een rock and roll-arrangement à la Bill Haley & his Comets.
Krijn de Lege, 26.6.2023
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen