14.11.22

RUDOLF SCHOCK/FRIEDRICH VON FLOTOW: LYONEL in 'MARTHA'

'Martha, or The Richmond Market' (1847)

Duet Lyonel/Lady Harriet act 2:

Aria & Final act 3:

The source of inspiration for 'Martha' by Riese/Von Flotow was a ballet by the choreographer Jules de Saint-Georges called: 'Lady Harriette ou La Servante de Greenwich' from 1844. The libretto of the opera has a historical framework, but is of lesser interest than in Flotow's other opera 'Alessando Stradella'. The events take place in 1710, during the reign of Queen Ann Stuart of Great Britain (Ann succeeded her brother-in-law William to the throne in 1702. Dutch people know William as their 'Stadhouder Willem III'). The female protagonist of the opera is Lady Harriet Durham, maid of honor to Queen Ann of Great Britain.

Rudolf Schock in his biography (1985): "...he has a pretty good feel for the opera 'Martha' ". That's putting it mildly: Lyonel's character seemed to have been written for him, purely vocally, at least until the mid-sixties. The role has everything that made Rudolf Schock's singing so attractive: lyricism, emotion, 'the Italian tear' at the right moment and a heroism that Schock was looking for in every role, even in Mozart roles. Despite the initially lyrical tenor voice, he also dared - especially behind the studio microphone - to take on roles intended for heroic tenors (Othello, Radames, Canio and Paul from 'Die tote Stadt').

The almost 10-minute duet with the soprano Anneliese Rothenberger (1924 - 2010) under Wilhelm Schüchter from 1955 centered on the folk song 'Last Rose of Summer', sung enchantingly by Anneliese RothenbergerRudolf Schock's sympathetic Lyonel, who "does not want to be strict and imperious", is deplorable in love but admirable in expressive singing.

In a film shot from the movie 'König der Manege/King of Circus' (1954), the last part of the final 3rd act of 'Martha' is performed:"May Heaven forgive you"Now, Rudolf Schock is the furious center of a tableau of battered hunt participants that seems nailed to the spot. Lyonel's vocal outburst is a bitter lament for the humiliation done to him by Lady Harriet. When you hear something like this, you get chills!

You can read the 'Martha' opera plot in the blog article: 'Rudolf Schock sings Friedrich von Flotow'. And that's not all. Flotow's second opera 'Alessandro Stradella' and its marvellous tenor aria 'How friendly the day shines - Virgin Mary' are discussed. About the Irish folk song and the Ernst Marischka movie 'König der Manege/King of Circus' it's too!

Martha oder Der Markt zu Richmond

Inspirationsquelle für 'Martha' von Riese/Von Flotow war ein Ballett des Choreografen Jules de Saint-Georges namens: 'Lady Harriette ou La Servante de Greenwich' aus dem Jahre 1844. Das Textbuch der Oper hat einen historischen Rahmen, der aber von geringerem Interesse als in Flotows zweiter Oper 'Alessandro Stradella' ist. Die Ereignisse spielen sich 1710 in der Regierungsperiode von Queen Ann Stuart von Grossbrittannien ab (Ann folgte 1702 ihrem Schwager William auf den Thron. Niederländer kennen William als ihren 'Stadhouder Willem III'). Die weibliche Hauptperson der Oper ist Lady Harriet Durham, Ehrenfräulein (Hofdame) der englischen Königin Ann.

Rudolf Schock beiläufig in seiner Biographie: "...die Oper 'Martha' liege ihm sehr". Das ist schwach ausgedrückt: Lyonels Charakter war Schock, rein vokal auf jeden Fall etwa bis zur Mitte der sechziger Jahre, wie auf den Leib geschrieben. Die Rolle hat alles, was Rudolf Schocks Gesang so attraktiv machte: Lyrik, Emotion, 'die italienische Träne' im geeigneten Moment und eine Heroik, wonach Schock in jeder Rolle, selbst in Mozartpartien, auf der Suche war. Trotz der in erster Instanz lyrisch veranlagten Tenorstimme wagte er sich - vor allem hinter dem Studiomikrofon - auch gern an Rollen heran, die für Heldentenöre gedacht waren (Othello, Radames, Canio und Paul aus 'Die tote Stadt'). 

Das fast zehn Minuten dauernde Duett mit der Sopranistin Anneliese Rothenberger (1924 - 2010) unter Wilhelm Schüchter aus dem Jahre 1955 hat als Mittelpunkt das Volkslied 'Letzte Rose', von Anneliese Rothenberger bezaubernd gesungen. Rudolf Schocks sympathischer Lyonel, der "nicht streng und herrisch sein will" ist zwar beklagenswert in der Liebe, aber bewundernswert im expressiven Gesang.

In einem Filmshot aus dem Film 'König der Manege' (1954) sehen wir  den Schlussteil des Finale, 3. Akt von 'Martha'"Mag der Himmel Euch vergeben"Jetzt ist Schock der wütende Mittelpunkt eines wie angenagelt stehenden Tableaus von angeschlagenen Jagdteilnehmern. Lyonels vokaler Ausbruch ist ein bitteres Klagelied über die ihm von Lady Harriet angetane Erniedrigung. Beim Anblick und Anhören von so etwas überläuft es einen kalt.

Den 'Martha'-Opernplot lesen Sie im Blogartikel: 'Rudolf Schock singt Friedrich von Flotow'. Und nicht nur das. Über das irische Volkslied 'Letzte Rose' geht's, über Flotows zweite Erfolgs-Oper 'Alessandro Stradella' mit der wunderbaren  Tenorarie 'Wie freundlich strahlt der Tag - Jungfrau Maria' geht's auch. UND der Ernst Marischka-Film 'König der Manege' kommt dran, usw. 

 Martha oder Der Markt zu Richmond 

De inspiratiebron voor 'Martha' van Riese/Von Flotow was een ballet van de choreograaf Jules de Saint-Georges getiteld: 'Lady Harriette ou La Servante de Greenwich' uit 1844.

Het tekstboek van de opera heeft een historisch kader, waarvan het belang minder groot is dan dat van Flotow's eerste opera 'Alessandro Stradella'. Het verhaal speelt zich af in 1710 tijdens de regeerperiode van Queen Ann Stuart van Groot-Brittannië (Ann volgde in 1702 haar zwager William op, die wij in Nederland kennen als stadhouder Willem III). De vrouwelijke hoofdpersoon van de opera is Lady Harriet Durham, hofdame in dienst van de Engelse koningin Ann. 

Rudolf Schock zegt in zijn biografie, dat de opera 'Martha' hem goed lag. Dit is bescheiden uitgedrukt: het karakter van Lyonel was op zijn huid geschreven, zij het vocaal tot zo ongeveer midden jaren zestig. De rol heeft alles, wat de zang van Rudolf Schock zo aantrekkelijk maakte: lyriek, emotie, de 'Italiaanse' traan op het geëigende moment en een heroïek, waarnaar Schock in iedere rol tot aan die in Mozartopera's toe op zoek was. Daarom waagde hij zich ondanks zijn in aanleg lyrische tenor - vooral achter de studiomicrofoon - ook graag aan rollen, die voor heldentenor gedacht waren (o.a. Otello, Canio, Radames en Paul in 'Die tote Stadt'). 

Het grote duet (bijna 10 minuten) Lady Harriet-Lyonel met de sopraan Anneliese Rothenberger (1924-2010) onder Wilhelm Schüchter (1911-1974) uit 1955 draait om het volkslied 'Letzte Rose', door Anneliese Rothenberger elegant gezongen. Rudolf Schock's sympathieke Lyonel, die "niet streng en heerszuchtig wil zijn" is beklagenswaardig in zijn liefde, maar bewonderenswaardig in zijn expressiviteit.

In een filmshot uit de speelfilm 'König der Manege' kijken we naar het 2e gedeelte van de derde 'Martha'-finale "Mag der Himmel Euch vergeben". Nu is Lyonel  het furieuze middelpunt van een aan de grond genageld tableau van aangeslagen mensen. Zijn vocale uitbarsting is een bittere klaagzang over de hem door Lady Harriet aangedane vernedering, die hem tot in het diepst van zijn ziel heeft geraakt. Rillingen liepen mij over de rug bij het horen ervan. 

De 'Martha'-operaplot vindt U in het blogartikel: 'Rudolf Schock zingt Friedrich von Flotow'. En niet alleen dat. Over het Ierse volkslied 'Last Rose of Summer' gaat het, over Flotows andere succesopera 'Alessandro Stradella' met de wondermooie tenoraria 'Wie freundlich strahlt der Tag - Jungfrau Maria' gaat het ook. EN de Ernst Marischka-film 'König der Manege' komt aan de beurt, enz.

Krijn de Lege, 14.11.2022/19.11.2022